Rekabet Hukuku Radarı Oyun Sektörünün Üstünde

Oyunlar Super Mario ve Duck Hunt’tan bu yana çok geliştiği ortada. İnternetin ilk yıllarında Google, Amazon, Facebook’un da bir zamanlar olduğu gibi “garajda teknoloji geliştiren sempatik şirketler” olan oyun şirketleri, artık çok hızlı büyüyen büyük kurumsal şirketler halinde geldi.

Bu tabii ki bu şirketlerin büyümesine de doğrudan yansıyor. Sektör son 20 yıl içerisinde hızla büyüyerek ve 2021 yılı itibarı ile 198 milyar dolarlık[1] bir büyüklüğe ulaştı. Özellikle son yıllarda, dev oyun şirketlerinin bünyelerine daha küçük oyun geliştiricilerini katıp portföylerini genişletmesiyle birlikte sektörün yapısı oldukça değişti. Tabii bu durum rekabet hukukunun tüm dünyada gözünü oyun pazarlarında çevirmesine yol açıyor.

Pazardaki yoğunlaşmanın gittikçe artmasıyla birlikte Sony’nin Bungie’yi 3,7 milyar dolara devralması benzeri işlemlerde konsol üreticilerinin oyun stüdyolarını devralarak sadece kendileri için oyun ürettirmesi gibi girdilerin sınırlanması riskine dikkat çekiliyor.

Bunun yanında pazara giriş engelleri, tekelci fiyatlama gibi risklerin de üzerinde duruluyor. Tarayıcı üzerinden oynanan oyunlar ve bulut tabanlı oyunlara ilişkin incelemeler ve oyun içi ödeme seçeneklerine dair dosyalar da oyun sektörünü ilgilendiren konular arasında. Yine de birçok sektörde olduğu gibi oyun sektöründe de büyük şirketlerin gerçekleştirdiği devralmalar yapısal değişikliklerin en büyük nedenlerinden biri olarak görülüyor.

Büyük Balık Küçük Balığı Yutuyor mu?

Oyun sektöründeki rekabet endişelerinin en büyüğü daha küçük oyun geliştiricilerinin Microsoft ve Sony gibi büyük şirketler tarafından devralınması olarak görülüyor. Sony, oyun konsol markası PlayStation’ı kurduğu yıldan günümüze kadar sektörde faaliyet gösteren yirminin üzerinde şirketi devraldı ve bunların ondan fazlasını da geçtiğimiz iki yıl içerisinde gerçekleştirdi. Sony’nin 2022’de devraldığı altı şirketten beş tanesi oyun sektöründe veya e-spor sektöründe yer alıyor.

Microsoft da kendi markası Xbox’ı gözeterek çoğu geçtiğimiz yıllarda olmak üzere on beşin üzerinde oyun geliştirme stüdyosu devraldı. Daha da büyük ses getiren Microsoft’un geçtiğimiz aylarda Activision/Blizzard’ı 68,7 milyar dolar gibi astronomik bir bedel karşılığında devralmak için anlaşması oldu. Bu işlem, oyun sektöründe büyük yankı uyandırdığı gibi Microsoft’un rakiplerinin abonelik hizmetlerinin bir parçası olarak Activision oyunlarını sunmasını kısıtlaması ihtimali hem oyuncular hem rekabet otoriteleri açısından endişeye yol açtı.

Birleşik Krallık Rekabet ve Piyasalar Otoritesi (“CMA” – Competition and Markets Authority), bu işlemin rekabeti önemli ölçüde kısıtlayabileceğini görüşünde[2]. Yapılan açıklamada, Microsoft’un işlem sonrasında Call of Duty ve Overwatch gibi popüler oyunlar üzerindeki kontrolü aracılığıyla, konsollar, çok oyunlu abonelik hizmetleri ve bulut tabanlı oyun hizmetleri alanlarındaki rakiplerine zarar verebileceğine ilişkin endişelerden bahsediliyor. CMA bu endişelerin bir nihai inceleme başlatılmasını gerektirebileceğini, bu nedenle Microsoft ve Activision’dan söz konusu endişelere ilişkin taahhütlerini beklediğini ifade etti.

ABD Federal Ticaret Komisyonu (“FTC” – Federal Trade Commission) da bu işlemi yakından inceleyen otoritelerden biri ve CMA’nın açıklamasında yer verdiği endişelerin yanı sıra birleşik şirketlerin elinde toplanacak tüketici verileri ile işgücü piyasasına ilişkin risklerin de ABD’deki inceleme kapsamında değerlendirildiği açıklandı. Dosya Türkiye’de Rekabet Kurulu tarafından ve bunun yanında AB Komisyonu (“Komisyon”) ile Avustralya, Brezilya, Çin, Güney Kore, Japonya ve Yeni Zelanda’daki rekabet otoriteleri tarafından da inceleniyor.

Türkiye de Sektördeki Değişimleri Yakından Takip Ediyor

Türkiye’de de her yıl sektörde onlarca yeni girişim kuruluyor. Aldıkları yatırımlar ve bazılarının devralınması ile birlikte Türkiye’de de bu sektör her geçen gün daha fazla önem kazanıyor. Peak Games’in[3] 2019’da Zynga tarafından 1,8 milyar dolara devralınması ve Türkiye’nin ilk unicorn’u[4] olması da bunun bir göstergesi. Dream Games de 2019 yılında kurulduktan sonra Haziran 2021’de aldığı yatırımlarla Türkiye’de unicorn unvanını en hızlı kazanan şirket olmuştu. Bu yıl ise Rockstar ve 2K gibi ünlü oyun geliştirme stüdyolarını bünyesinde barındıran Take-Two mobil oyunlar pazarında güçlü bir konumda bulunan Zynga’yı devraldı.

Rekabet Kurulu yakın tarihli TakeTwo/Zynga[5] kararında, dijital oyun sektöründe aralarında talep ve arz ikamesi olmadığından bahisle bilgisayar oyunları, konsol oyunları ve mobil oyunlar olarak üç ayrı pazar tanımı yapılabileceğini açıkladı.

Take-Two/Zynga kararında Kurul, Zynga’nın Türkiye’de bilgisayar ve konsol oyunları alanlarında faaliyet göstermediğinin üzerinde durdu. Bu nedenle, değerlendirmeler çerçevesinde mobil oyun pazarına odaklanıldı, pazarın önemli ölçüde etkilenmeyeceği sonucuna varılarak işleme izin verildi.

Ancak Zynga’nın yakında konsol oyunu piyasaya süreceği bilgisi ve Take-Two’nun bilgisayar ve konsol oyunları alanındaki kayda değer gücünün mobil oyunlara sirayet etmesi ihtimaline rağmen, sadece mobil oyunlar pazarına odaklanılmasının işlemin küresel olarak sektördeki etkileri açısından bir soru işareti doğurduğundan bahsedilebilir.

Yakın gelecekte, sektördeki bu büyük değişime Ubisoft ve Electronic Arts’ın da devralınması dahil olabilir. Yakın zamanda çıkan haberlere göre, Amazon, Apple, Disney ve NBCUniversal gibi şirketlerin Electronic Arts’ı devralma konusunda adı geçmekte[6]. Benzer şekilde, Ubisoft’un da KKR & Co. ve Blackstone Inc. gibi yatırım şirketlerinin ilgisini çektiği ifade ediliyor. Dolayısıyla rekabet hukuku dünyasında oyun sektörünün yerinin her geçen gün büyüyeceği aşikar.

Devralmalardan Başka Neler Oluyor? 

ABD

• Elbette rekabet hukuku anlamında sektörü etkileyen gelişmeler devralmalarla sınırlı değil. Oyun sektörünün en önemli gelir kalemlerinden biri uygulama içi satışlar. ABD’de hala devam etmekte olan Epic v. Apple dosyası büyük önem arz ediyor. Bu dosya kapsamında Apple’ın App Store’dan indirilen uygulamalarda kendi ödeme sistemi haricinde bir ödeme sistemi kullanılmasına izin vermemesi ve yapılan satışlardan %30 komisyon alması üzerinde duruluyor. Konuya ilişkin yazımıza buraya tıklayarak erişebilirsiniz.
• Sektör standardı olduğu ifade edilen %30 komisyonun konu edildiği bir diğer dosya da Wolfire v. Valve. Valve’in pazarda %75 gibi bir paya sahip olduğu, bu gücü de kullanarak oyun üreticilerini “en çok kayrılan müşteri” koşulu ile en düşük fiyatları Steam Store’da vermeye zorladığı ve yine kendi platformunda yapılan satışlardan %30 komisyon alarak oyun üreticilerine zarar verdiği iddia ediliyor. Hem Epic v. Apple hem de Wolfire v. Valve yapılacak değerlendirmelerin ve bunun global etkilerinin nasıl olacağı merak konusu.

Birleşik Krallık

• Sony’nin %30 komisyonla beraber PlayStation kullanıcılarına ürün ve hizmetlerini satarken aşırı fiyatlama yaptığına ilişkin Büyük Britanya’da açılan dosya da geçtiğimiz günlerde dikkatleri çekti. Sony’nin davayı kaybetmesi halinde kişi başı 67 ila 562 sterlin, toplamda 5 milyar sterlin tazminat ödemesi ihtimali konuşuluyor.
• CMA Haziran ayında, tarayıcı ve bulut tabanlı oyunlara ilişkin bir pazar incelemesi yapacağını açıkladı. Bulut tabanlı oyunlar, oyun geliştiricileri farklı işletim sistemleri için farklı versiyonlar geliştirmesi gerekliliğinden kurtararak daha geniş bir kitleye hitap edebilmelerini sağlıyor. Oyunculara ise farklı cihazlarla oyunlarına devam edebilme imkanı tanıyor. CMA’nın bu alandaki temel endişesi ise Apple’ın her oyunun App Store’a tekil olarak sunulması ve Apple’ın onayını almasını istemesinden ileri geliyor. Bu durum, Nvidia’nın GeForce Now veya Microsoft’un Xbox Game Pass Ultimate gibi bulut tabanlı oyun hizmetlerinin kullanıcılara tüm bulut tabanlı oyun kataloglarına erişim sağlayacak uygulamalar geliştirmesine bir engel teşkil ediyor.

AB

• Birleşik Krallık’ta Sony’e karşı açılan dosyaya benzer şekilde, Portekiz’de Apple ve Google hakkında, Hollanda’da ise Apple hakkında App Store’daki uygulamaları sebebiyle yaşanan tüketici zararına dair davalar devam ediyor.[7] Apple’ın App Store gelirlerinin ciddi bir kısmı mobil oyunlardan sağlandığı için söz konusu tazminatın da büyük kısmının oyuncular tarafından talep edilmesi söz konusu.
• Komisyon’un Ocak 2021’de aldığı kararla AB rekabet hukuku ihlalleri sebebiyle Valve ve oyun şirketleri Bandai Namco, Capcom, Focus Home, Koch Media ve ZeniMax hakkında 7,8 milyon Euro ceza verdiği dosya da konuşulmaya değer. Valve ve oyun şirketlerinin Avrupa Ekonomik Bölgesi içerisindeki kullanıcıların coğrafi bölgelerine göre bazı bilgisayar oyunlarının yurt dışına satışını engellediği tespit edilmişti. “Geo-blocking” uygulamaları sebebiyle verilen söz konusu cezalar Valve haricindeki şirketler hakkında soruşturma çerçevesinde Komisyon ile iş birliğinde bulundukları için hafifletildi. 

Sektörü Neler Bekliyor?

Özellikle teknoloji ağırlıklı sektörlerde, güçlü konumdaki şirketlerin devralmalar ile farklı farklı pazarlarda daha büyük etki göstermeye başlaması, Rekabet Kurumu, Komisyon, FTC ve Amerikan Adalet Bakanlığı gibi birçok otoritenin mevzuatını modernize etme çabalarına hız vermesine sebep oldu. 2023’te yürürlüğe girmesi beklenen Digital Markets Act (“DMA”) ve Digital Services Act bu konuda bir mihenk taşı olabilir. Komisyon ve yerel rekabet otoritelerinin bu anlamda iş bölümünün daha net bir hale gelmesiyle, yerel rekabet otoritelerinin DMA kapsamına girmeyen konulara daha rahat odaklanabilmesi bekleniyor. 

Ülkemizde de Rekabet Kurumu tarafından yayımlanan 2022/2 sayılı Tebliğ ile birlikte getirilen teknoloji teşebbüsleri tanımı, oyun sektörü de dahil olmak üzere birçok teknoloji ağırlıklı sektörde yapılan işlemlerin daha yakından inceleneceğine dair bir ışık tutuyor. 2022’nin Mayıs ayındaki mevzuat değişikliği ile, Rekabet Kurulu satın alınan şirketin oyun sektöründe olması halinde bu şirket daha hiçbir gelir elde etmese bile bu satın alma işlemlerini incelemeye başladı.

Benzer şekilde, Apple, Sony, Microsoft ve Valve gibi şirketleri ilgilendiren dosyalarda alınacak kararların da tüm sektörü derinden etkileme potansiyeline sahip olduğu aşikar. Bu sebeple, oyun sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin rekabet hukuku risklerini artık daha yakından incelemesi gerekiyor. Bir yandan da otoritelerin teknoloji devlerini yakından izlediğini gösteren bu gelişmeler nispeten küçük çaplı şirketler ve kullanıcıların seslerini duyurması için bir fırsat olabilir.

Konu hakkında daha detaylı bilgi için Av. Bulut Girgin (bgirgin@gentemizerozer.com), Av. Orçun Horozoğlu (ohorozog@gentemizerozer.com), Stj. Av. Umut Aydoğan (uaydogan@gentemizerozer.com) ile Öğrenci Stajyer Efe Utku Çal (ecal@gentemizerozer.com) ile iletişime geçebilirsiniz.