Piyasaya sürüldüğü yıldan (2017) bu yana 350 milyon oyuncunun ilgisini çeken Fortnite’ın yaratıcısı Epic Games, Apple ve Google uygulama mağazalarında yaşadığını iddia ettiği sömürücü eylem nedeniyle ABD, İngiltere, Avustralya ve nihayet Avrupa Birliği’nde hak arayışına girdi.
Neydi çekişmeye neden olan?
Apple ve Google, uygulama içi satın alımlar (in-app purchases, IAP) kapsamında uygulama geliştiricilerinden %30 oranında komisyon alıyor. V-Bucks’ın (Fortnite sanal para birimi) uygulama içi satın alımında Epic Games, tüketicilere doğrudan kendi ödeme sistemi üzerinden ve indirimli olarak IAP imkanı sunmak istediğinde, Fortnite, Apple App Store ve Google Play Store’dan kaldırıldı. Bunun üzerine Epic Games, uygulama mağazaları ile IAP ödeme platformları kapsamında rekabetten söz edilemediğini belirterek konuyu yetkili mahkeme ve rekabet otoritelerinin dikkatine getirdi.
Google Android ve Apple iOS’un, dünya çapındaki işletim sistemlerinin neredeyse tamamını teşkil ettiğini söylemek, sanıyoruz ki yanlış olmayacaktır. Burada durumun vahametini daha iyi ortaya koyabilmek açısından Apple ve Google’ın Epic Games’in hesabını kaldırması üzerine yeni oyuncuların Fortnite’ı indirmelerinin mümkün olmadığını ve halihazırda indirmiş olanların ise oyuna ilişkin herhangi bir güncelleme alamadıklarını belirtmekte fayda görüyoruz.
Apple, iOS işletim sisteminin uygulama dağıtımı pazarında tekel konumunda. Yani Apple tüketicilerinin (dünyada ne kadar çok iPhone ve iPad kullanan olduğunu şöyle bir hesap etmeye çalışın) uygulama indirmesi için yegane araç, App Store. Zira Apple, iOS uygulamalarının App Store dışında başka mecralar üzerinden dağıtımını yasaklayan teknik ve sözleşmesel kısıtlamalar dayatmakta, böylece iOS kullanıcılarına rakip uygulama mağazaları üzerinden uygulama dağıtılmasını engellemekte. Şimdi benzer beyin jimnastiğini Google için yapalım: O kadar çok Android kullanıcısı var ki bunların uygulama indirmesi, güncellemesi hep Play Store üzerinden gerçekleşiyor. Dolayısıyla Android kullanıcıları bakımından da Google’ın uygulama dağıtımı ve IAP işleme pazarlarında tekel konumunda olduğunu anlamak güç değil.
Epic Games’in iddiasına göre Apple’ın (ve benzer şekilde Google’ın) davranışı sonucunda uygulama dağıtımı seçeneklerinde azalma yaşanıyor ve iOS kullanıcılarının uygulama içi satın alımları, tekelci fiyattan gerçekleşiyor. Çünkü Apple, örneğin PayPal ya da Epic Games’in geliştirdiği gibi ödeme sistemi gibi diğer ödeme seçeneklerinin kullanılmasına izin vermiyor. Dolayısıyla uygulama geliştiricileri, iOS’un sahip olduğu son derece geniş kullanıcı kitlesine ulaşabilmek adına uygulamalarını münhasıran App Store üzerinden sunmak ve ödemeleri de Apple’ın IAP ödeme sistemi üzerinden almak durumunda kalıyor.
Bu arada Apple bilgisayarlarında IAP için rekabetçi bir pazarın bulunduğunu da belirtmiş olalım. iPhone ve iPad’lerden gerçekleştirilen IAP’ler için uygulanan tekelci %30 komisyona nazaran Mac ve MacBook’larda çeşitli ödeme seçenekleri bulunuyor. Dolayısıyla kullanıcılar, uygulama geliştiricilerinin kendi internet siteleri üzerinden ortalama %3 oranında bir komisyon ödeyerek aynı satın alımlarını gerçekleştirebiliyor. Yani Apple’ın mobil cihazlarına kıyasla 10 kat daha az komisyon ödeniyor!
Epic Games’in ABD, Avustralya ve İngiltere’deki dosyaları:
Epic Games, uygulama dağımı pazarı ile IAP ödeme platformları pazarını tekelleştirdiği iddiasıyla Apple ile Google’a karşı ilk davalarını ABD’de açmıştı. Bu davalar hala devam ediyor. Apple’a karşı benzer bir davayı Avustralya’da açan Epic’in davası henüz sonuçlanmadı.
Şansını İngiltere’de de deneyen Epic Games, Apple dosyasında umduğunu bulamazken Google dosyasında hala umutlu. Rekabet Temyiz Mahkemesi (Competition Appeal Tribunal, CAT), Epic Games’in Apple’ın İngiltere iştiraki ile sözleşmeye dayanan bir ilişkisi bulunmadığını, dolayısıyla ona karşı herhangi bir husumet yöneltemeyeceğine, husumetin ABD’de yerleşik Apple Inc.’e (ana şirkete) yöneltilmesi gerektiğine karar verdi ve ABD mahkemelerinin yetkili olduğunu ifade ederek dosyayı kapattı. Google dosyasına gelince, CAT davanın, İrlanda’da yerleşik sanıklara (Alphabet Inc. ve Google LLC) tebliğ edilebileceğini belirtti. Süreç devam ediyor.
Avrupa Birliği’nde durum ne?
17 Şubat 2021 tarihinde Epic Games, bu sefer de Avrupa Komisyonu nezdinde Apple’a karşı bir şikayette bulundu. Şikayet, Apple’ın iOS ekosistemi üzerindeki hakimiyeti sayesinde, Apple’ın uygulama dağıtımı ve ödeme işlemleri kapsamındaki rekabeti ortadan kaldırdığı yönünde.
Avrupa Komisyonu, daha önce rekabete aykırı davranışlarıyla ilgili olarak uygulamaların iOS aygıtlarında dağıtımına ilişkin olarak Apple’ın “gatekeeper” (nedir bu gatekeeper diye varsa şu yazımızı okumaya davet ediyoruz) kapasitesi hakkında bir soruşturma başlatmıştı. Avrupa Komisyonu’nun soruşturması, (i) Apple’ın kendi uygulama içi satın alma sisteminin zorunlu kullanımına ve (ii) uygulama geliştiricilerinin, iPhone ve iPad kullanıcılarını, üçüncü taraflardan daha uygun fiyata satın alma seçenekleri konusunda bilgilendirememesine ilişkin.
Spotify da Apple’ı daha önce, kendi müzik hizmetini (Apple Music) öne çıkaran bir abonelik paketi sunması ve diğer uygulama geliştiricilerinin aynı hizmeti sunmalarını engellemesi sebebiyle şikâyet etmişti. AB Komisyonu’nun devam eden soruşturması, Apple’ın App Store üzerinde uyguladığı politikaların müzik akışı ve e-kitap / sesli kitaplar üzerindeki etkisini araştırmakta.
Epic Games’in CEO’su Tim Sweeney, tüketicilerin kendi tercihleri doğrultusunda uygulama indirebilme, uygulama geliştiricilerinin ise adil bir pazaryerinde rekabet etme hakkının olması gerektiğini belirtiyor. Sweeney’e göre uygulama mağazalarında ve IAP ödeme sistemleri kapsamında rekabetten söz edilemediği için tüketiciler daha yüksek fiyatlar ödüyor.
Epic’in iddiasına göre Epic Games, Fortnite oyunu için iOS’ta kendi doğrudan ödeme seçeneğini sunduğunda Apple, buna Fortnite’ın güncellemelerini engelleyerek karşılık vermiş. Ayrıca Epic, Mac ve Windows cihazlarında bulunan Epic Games Store’u (Epic Games’in uygulama mağazası) iOS’a kullanıma açmak istediğinde de Apple buna izin vermemiş. Apple kendi oyun dağıtım hizmetini, Apple Arcade, piyasaya sürdüğünde ise Epic Games dahil olmak üzere diğer rakiplerini engellemiş.
Gelinen son durum
Yaygın eleştirilere yanıt olarak Apple, App Store’dan 1 milyon doların altında satış yapan küçük işletmeler için uygulama içi satın alma komisyonunu %15’e düşürdü. Benzer bir uygulama Google’dan da geldi. Google, 1 Temmuz itibarıyla geçerli olmak üzere geliştiricilerin Play Store’da kazanacakları ilk 1 milyon dolara kadar uygulama mağazası için aldığı komisyonu %15’e indireceğini açıkladı. Yıllık 1 milyon dolar aşıldığında ise yine standart komisyon oranı olan %30 geçerli olmaya devam edecek.
Apple ve Google’dan uygulama geliştiricilerine gelen bu destek, farklı ülkelerde devam eden yasal süreçleri sürdürmeye kararlı görünen Epic Games’in endişelerini tatmin edecek gibi görünmüyor.
30 Mart 2021 tarihinde Epic Games, İngiltere’nin rekabet otoritesine (Competition and Markets Authority) Apple’a karşı yürüttüğü soruşturmaya destek olması açısından önceki başvurularına paralel bir şikayet başvurusunda bulunduğunu açıkladı.
Tim Sweeney, Epic’in küresel olarak başlattığı mücadelenin, maddi tazminattan ziyade tüketiciler ile uygulama geliştirenlerin rekabete adil erişimlerinin temin edilmesini amaçladığını belirtiyor.
Konu hakkında daha detaylı bilgi için Av. Bulut Girgin (bgirgin@gentemizerozer.com) ve Av. Simru Tayfun (stayfun@gentemizerozer.com) ile iletişime geçebilirsiniz.
